Kanser Nedir?
Vücudumuzun yapı taşları hücrelerdir. Hücrelerin düzensiz ve kontrolsüz olarak bölünmesi ve çoğalmasına KANSER denilir. İnsan vücudunda hücreler, ölen hücrelerin yerine yenilerinin gelmesi ve hasar gören dokuların onarılması amacı ile bölünürler. Fakat, bu bölünmenin bir hızı ve limiti vardır. Bu bilincin hücrelerde kaybolması ile birlikte kontrolsüz bölünme ve çoğalma başlar. Bu hücreler bir arada tümör (ur) denilen yapıları oluştururlar ve normal dokuların yerini alırlar. Kanser çoğaldıkça vücudun diğer bölümlerine yayılabilir. Kanserin bir bölgeye sınırlı kalmasına in situ, bir bölgede yayılmasına invaziv, vücudun diğer bölgelerine yayılmasına ise metastaz denilir. Zamanında teşhis ve doğru tedavi yöntemi ile kanserin insan vücuduna yayılması engellenilebilir.
Kanserin Belirtileri
Kanser, insan vücudunda açıklanamayan bir çok belirti ile kendisini belli edebilir. Bütün kanser türlerinde görülen genel belirtiler halsizlik, yüksek ateş ve kilo kaybıdır. Farklı kanser türlerinin belirtileri de değişkenlik gösterir. Örneğin, meme kanserinde memede el ile kitle hissedilmesi önemli bir belirtidir. Sürekli öksürme, göğüs ağrısı ve nefes darlığı akciğer kanserinin belirtileridir. Bağırsak hareketliliğinde düzensizlik kolorektal (kalın bağırsak) kanserini işaret edebilir. Kolay kanama ve kanamanın durdurulamaması kemik iliği kanserinin en önemli belirtisidir. İdrarda kan, prostat ve idrar kesesi kanserlerinin bulgusudur. Pankreas kanserinde karının üst kısmında keskin ağrı hissedilir. Ösefagus (yemek borusu) kanserinde yutkunma zorluğu, gırtlak kanserinde ses kısıklığı görülür. Cilt kanserinde ise deride ben veya ülser görülebilir. Bu belirtiler dışında da farklı kanser türlerinde görülen yüzlerce belirti vardır. Bu sebeple, vücutta açıklanamayan bir değişiklik fark edildiğinde vakit kaybetmeden doktora başvurulması önerilir.
Kanser Türleri
Günümüzde 100den fazla farklı kanser türü mevcuttur. Kanser türleri, kanserin yayılma özellikleri, kanserin tutulum gösterdiği hücre türleri ve bulundukları yere göre tespit edilir. Bir bölgeye sınırlı kalan kanserlere in situ, yayılma gösteren kanser türlerine ise invaziv kanser adları verilir. Kanser, farklı hücre türlerinde tutulum gösterebilir. Örneğin, küçük akciğer hücrelerinde tutulum gösteren kansere küçük hücreli kanser denir, cilt veya yemek borusunda bulunan skuamöz hücrelerde tutulum gösteren kansere skuamöz hücreli kanser denilir. Son olarak, kanser türleri vücutta bulunduğu yere göre isimlendirilir. Örneğin memede kulunan kansere meme kanseri, akciğerde bulunan kansere akciğer kanseri, erkeklerin prostat bölgesinde bulunan kansere prostat kanseri, ciltte görülen kansere cilt kanseri denilir. Bu üç kriter kullanılarak kanserin detaylı olarak türü belirlenir. Örneğin, bir lokasyonda sabit kalıp yayılmayan ve ciltteki bazal hücrelerde tutulum gösteren kanser türüne in situ bazal hücreli cilt karsinomu adı verilir.
En Sık Kullanılan Kanser Tedavileri
Kanser tedavisinde tür ve yayılmaya bağlı olarak farklı tedaviler kullanılmaktadır. Kanser tedavisinde aşağıda açıklanan yöntemlerden biri ya da birden fazlası kullanılabilir. Cerrahi: Kanser kitlesinin ve kanserin ulaştığı dokuların ameliyat ile vücuttan çıkartılması. Radyoterapi: Radyasyon kullanılarak kanserli dokuya ışın verilmesi ile kanserli hücreleri yok etmeyi amaçlayan tedavi yöntemi. Kemoterapi: Hücreler için zehirli olan kimyasal ilaçlar kullanılarak vücuttaki kanserli hücreleri öldürmeyi amaçlayan kanser tedavisi. Kilo kaybı, saç dökülmesi ve halsizlik gibi yan etkileri bu tedavi yönteminin en büyük zorluğudur. İmmünoterapi: İğne tedavisi kullanılarak vücudun bağışıklık sistemini güçlendirmeyi ve kanserle savaşmak için daha güçlü bir vücut yaratmayı amaçlayan tedavi yöntemidir. Hormon tedavisi: Bazı kanser türleri hormona duyarlıdır ve hormon eksikliğinden dolayı oluştuğu düşünülür. Bu kanser türlerinde vücutta eksilen hormonları yerine tekrar koyarak tedaviyi amaçlayan yöntemdir. Biyolojik tedavi: Bazı biyolojik ilaçlar kullanılarak vücuttaki kanserli hücreleri öldürmeyi amaçlayan kanser tedavisi. Kemoterapi gibi saç dökümüne sebep olmaması bu tedavi yönteminin avantajıdır. Fakat, biyolojik ilaç tedavisi her kanser türünde kullanılmaya uygun değildir. Hedeflenmiş terapi: Kanserli hücreler içerisindeki bazı molekülleri hedef alarak kanserli hücrelerin büyümesini engelleyen tedavi türüdür. Semptom kontrolü ve paliatif bakım: Artık tedavinin etki etmeyeceği düşünülen, kanserin ileri derecede olduğu hastaları zararlı, hoş olmayan belirtilerden korumak amacı ile kullanılan yöntemdir. Kanseri tedavi etmese de, hastanın yaşadığı rahatsızlıkları azaltır ve konforunu artırmayı amaçlar.
Kanserden Korunmanın Yolları
1- Sigara içmeyin: Herhangi bir tütün ürünü kanser riskini artırır. Sigara içmenin sadece akciğer değil, ağız, boğaz, gırtlak, pankreas, idrar kesesi, rahim ağzı ve böbrek gibi birçok kanserle bağlantısı olduğu gösterildi. Kendiniz tütün kullanmasanız bile ikincil dumandan dolayı kanser riskiniz artar. Tütün kullanmaktan vazgeçmek istiyorsanız doktorunuza sigarayı bırakma yöntemleri konusunda danışınız.
2- Sağlıklı beslenin: Biz gerçekten ne yersek oyuz. Dolayısıyla beslenmenin kanseri engelleme konusunda büyük bir rolü vardır. Sızma zeytinyağı, karışık kuruyemiş ve tam buğday ile takviyelenmiş Akdeniz mutfağı mükemmeldir. Kırmızı et yerine balığı tercih ediniz. • Obesiteden kaçının: Rafine edilmiş şeker, yağ ve hayvan kaynaklı proteinler gibi yüksek-kalorili yiyecekleri daha az kullanıp, daha hafif ve yağsız yemekler yiyiniz. • Alkolü ölçülü icin: Alkolün meme, bağırsak, akciğer böbrek ve karaciğer kanserlerinin riskini artırdığı birçok kez sürekli gösterilmiştir.
3- Takviye kullanınız: Her ne kadar da beslenme ve nutrosotiklerin yararlılığı konusu sürekli tartışılsa da gerektiği takdirde bağışıklık sistemini kuvvetlendirmek icin omega 3 ve D vitamini takviyesi alın.
4- Sağlıklı kiloyu koruyun ve aktif olun: Sağlıklı kiloyu korumak meme, prostat, akciğer, bağırsak ve böbrek kanseri gibi ceşitli kanserlerin riskini azaltır. Her gün yaklaşık 20-30 dakika aerobik hareketleri yapın.
5- Güneşten korunun: Cilt kanseri Kuzey Kıbrıs’ta en sık görülen kanser ceşididir. Öğle güneşinden (10.00-16.00 arası) uzak durarak cilt kanserini engelleyin. Bunun icin gölgede kalın, vücudunuzun açıkta kalan bölgelerini kaplayın (parlak veya koyu renklerde giyinmek ultraviyole ışınını pastel veya solgun renklerden daha fazla yansıtır), bol miktarda güneş kremi kullanın ve solaryum gibi renk verici işlemlerden uzak durun.
6- Aşı olun: Hepatit B ve human papillomavirus’a (HPV) karşı korunun. Hepatit B karaciğer kanseri riskini artırır. HPV genellikle cinsel yolla bulaşır ve rahim ağzı ve diğer genital kanserlere yol acar. Cinsel ilişki sırasında korunun ve eğer endişeliyseniz bu enfeksiyonlara karşı aşılanma konusunu doktorunuzla goruşun.
7- İhtiyatlı olun: Cilt, bağırsak, rahim ağzı ve meme kanseri gibi kanserlere karşı düzenli olarak kendi kendinizi muayene ederek kanserin erken teşhis edilme şansını artırın. Bu, tedavinin en başarılı olduğu aşamadır. Erken teşhis hayat kurtarır!